ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΑΚΩΒΟΥ 1. 2-4

2.Πᾶσαν χαρὰν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις, 3. γινώσκοντες ὅτι τὸ δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονήν· 4. ἡ δὲ ὑπομονὴ ἔργον τέλειον ἐχέτω, ἵνα ἦτε τέλειοι καὶ ὁλόκληροι, ἐν μηδενὶ λειπόμενοι.

Ερμηνευτική προσέγγιση βασισμένη στους λόγους του π. Αθανάσιου Μυτιληναίου, ομιλία που πραγματοποιήθηκε στις 16-12-1981 https://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/agioy_iakvboy/agioy_iakvboy_002.mp3

Στους στίχους αυτούς ο Άγιος Ιάκωβος ο Αδερφόθεος τονίζει την σπουδαιότητα των πειρασμών στους Χριστιανούς. Για πρώτη φορά τέθηκε το θέμα αυτό στο βιβλίο του Ιώβ, στο θέμα της θεοδικίας. Γιατί λοιπόν ο δίκαιος πάσχει εφόσον είναι δούλους του Θεού ενώ ο ασεβής δεν πάσχει αντιθέτως πλουτίζει, έχει υγεία, έχει κατά κόσμο ειρήνη; Με την έλευση του Χριστού λύθηκε αυτό το θέμα, όταν ο Δίκαιος των δικαίων ανεβαίνει πάνω στο Σταυρό σταυρώθηκε.

1.2 Πᾶσαν χαρὰν ἡγήσασθε (θεωρείτε), ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις. Κάθε χαρά να θεωρείτε όταν περιπέσετε σε ποικίλους πειρασμούς. Οι πειρασμοί φανερώνουν συνειδήσεις. Από τους πειρασμούς φαίνεται ο πιστός. Πειρασμός είναι μία δοκιμασία, κάτι δεν πηγαίνει καλά. Οι πειρασμοί έχουν δύο πηγές, διττή η πηγή. Η μία πηγή είναι ο Θεός, η άλλη πηγή είναι ο άνθρωπος και το περιβάλλον του. Ο Θεός όμως δεν είναι πηγή πειρασμών, ο Θεός κανέναν δεν πειράζει, επιτρέπει όμως κάποιους πειρασμούς και τους επιτρέπει η αγάπη Του. Ως προς τον άνθρωπο πάλι έχουμε διττή πηγή πειρασμών, η μία από ένα θάρρος –θράσος, κακοκεφαλιές  που έχουμε και η άλλη από τις αμαρτίες μας. Ο Κύριος είπε όταν βλέπουμε ένα κίνδυνο να μην μείνουμε εκεί και να φύγουμε από αυτόν. Όπως όταν Τον ίδιο τον διώκανε έφευγε. Σας εδίωξαν μην κάνεις το παλικάρι σήκω και φύγε. Υπάρχει διωγμός; κρύψου. Σε έπιασαν; τότε θα ομολογήσεις. Είναι αλόγιστο να κυνηγάμε την ομολογία. Στο μαρτυρολόγιο του Αγίου Πολυκάρπου, ο Άγιος κρύφτηκε κατά εντολή του Κυρίου, ενώ κάποιος άλλος (ο Κόϊντος) πήγε και ομολόγησε μόνο του ότι είναι Χριστιανός και μόλις είδε τα λιοντάρια λύγισε. Χρειάζεται σύνεση, διότι μπαίνουμε σε πειρασμούς από έλλειψη φρονήσεως και διακρίσεως,  όπως υπερβολική ταχύτητα, επικίνδυνα αθλήματα, φιλοξενία ασεβών ανθρώπων, κ.α.  Η δεύτερη κατηγορία πειρασμών ως προς τον άνθρωπο προέρχονται από τις αμαρτίες μας, μέθη, σπατάλη, ανηθικότητα κ.α., οι  οποίες μας δημιουργούν προβλήματα όπως π.χ. στις σχέσεις μας με τους άλλους, είμαστε σπάταλοι και κατόπιν δεν έχουμε να πληρώσουμε και μας φταίνε οι άλλοι. Οι πειρασμοί αυτοί δεν έχουν για τον άνθρωπο καμία αξία. Πειρασμοί που επιτρέπει ο Θεός: μία αρρώστια χωρίς εμείς να έχουμε γίνει εμείς αιτία αυτής της δοκιμασίας, ένας θάνατος προσφιλούς προσώπου, ακουσία πτωχεία, σεισμός, διωγμός, κ.α. Όλοι αυτοί κατ΄ ουσία δεν είναι πειρασμοί αλλά παραχωρήσεις Θεού, είναι πειρασμοί που προέρχονται από τον Θεό, έναντι των οποίων όταν κανείς δείξει την υπομονή του, τότε πραγματικά αναδεικνύεται η πίστης. Αυτοί είναι οι πειρασμοί που εννοεί ο Άγιος Ιάκωβος λέγοντας «ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις», που είναι έξω από τον άνθρωπο,τότε συνεχίζει ο Άγιος:

1.3.  γινώσκοντες ὅτι τὸ δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονήν·  Γνωρίζατε λοιπόν ότι η δοκιμή της πίστεως σας αυτό κατεργάζεται υπομονή. Όταν λέμε πίστη τί εννοούμε; Πρώτο σκέλος: όταν λέμε πίστη, πιστεύουμε στην ύπαρξη του Θεού. Το δεύτερο σκέλος είναι η πίστης στην πρόνοια του Θεού. Πολλοί πιστεύουν στην ύπαρξη του Θεού, ακόμη και αυτοί που πιστεύουν σε μία αόρατη δύναμη όσο και ακαθόριστο να είναι αυτό, είναι εύκολο. Το να πιστέψεις στην πρόνοια του Θεού αυτό είναι  πολύ δύσκολο. Πολλοί λίγοι πιστεύουν στην πρόνοια του Θεού, δηλαδή εναποθέτουν την ύπαρξη τους ολόκληρη στα χέρια του Θεού.  Πουθενά στην Αγία Γραφή δεν υπάρχει αναφορά στο όρο πίστεως περί υπάρξεως του Θεού αλλά περί πρόνοιας του Θεού. Ο Κύριος μας κάνει στην Αγία Γραφή κήρυγμα πίστεως περί της πρόνοιας του Θεού και αυτή την πίστη πρέπει να καλλιεργήσουμε. Όταν έρχονται πειρασμοί και τα χάνουμε είναι γιατί δεν πιστεύουμε στη πρόνοια του Θεού.  Οι παραπάνω πειρασμοί έρχονται να δοκιμάσουν την πίστη μας και κατεργάζονται υπομονή. Η λέξη υπομονή εδώ έχει την έννοια της σταθερότητας και όχι κάνω υπομονή. Θα πει σταθερότητα. Είπε ο Κύριος «εν τη υπομονή υμών χτίσατε τα ψυχάς υμών» δηλαδή με την σταθερότητά σας θα αποκτήσετε- κερδίσετε την ψυχή σας, ή «ο υπομείνας ως τέλος ούτος σωθήσεται», αυτός που θα μείνει σταθερός ως το τέλος, αυτός θα σωθεί. Το υπόβαθρο της πνευματικής ζωής είναι η σταθερή πίστης, είναι το έδαφος οικοδόμησης των αρετών.

1.4. ἡ δὲ ὑπομονὴ ἔργον τέλειον ἐχέτω, ἵνα ἦτε τέλειοι καὶ ὁλόκληροι, ἐν μηδενὶ λειπόμενοι.  Αυτή η σταθερότητα της πίστεως ας έχει έργον (το οικοδόμημα των αρετών, όπως αγάπη π.χ.) θα σας καταστήσει τέλειους και ολοκλήρους χωρίς να υστερείστε τίποτα. Τέλειος και ολόκληρος : ο άνθρωπος ο οποίος σε όλες τις αρετές έχει επιδοθεί, δηλαδή είμαι μαθητής που σε όλα τα μαθήματα έχω προκοπή, να έχω σε όλα τα μαθήματα υψηλό βαθμό, δεν μπορώ να υστερώ κάπου διότι δεν θα είμαι τέλειος. Δεν μπορώ να υπολείπομαι στις αρετές, όπως να έχω πραότητα αλλά να μην έχω διάκριση. Θα πρέπει να υπάρχει σύγχρονος ανάπτυξη όλων των αρετών. Δεν έχει σημασία αν δεν είμαι στο δέκα. Να έχω σε όλα έξι και να τα ανεβάσω όλα μαζί όχι μόνο ένα. Δεν μπορεί να είμαι φιλόλογος και να μην ξέρω φυσική. Μπορεί κάποιος να είναι σπουδαίος σε όλα τα πράγματα αλλά να είναι φιλάργυρος, τότε τα καταστρέφει όλα. ΟΛΟΚΛΗΡΟΙ:  Σωστός άνθρωπος θα πει δεν του λείπει κάτι έχει αναπτυγμένες όλες τις δυνάμεις της ψυχής του. Ολόκληρος (άρτιος) άνθρωπος κατά την Άγια Γραφή είναι ο άνθρωπος ο οποίος έχει αναπτύξει τις τρεις δυνάμεις της ψυχής του κατ’ ίσο τρόπο, δηλαδή την νόηση, το συναίσθημα και η βούληση. Βλέπουμε ανθρώπους  που έχουν καλή καρδιά αλλά δεν έχουν νόηση «καλώς άνθρωπος λέμε αυτός αλλά ανόητος», «έξυπνος άνθρωπος αλλά άβουλος, δεν έχει νεύρο», όλα αυτά σημαίνουν ότι δεν είναι «ολόκληρος.  Δεν πρέπει να μας αναπαύει όταν έχουμε κάποιες από αυτές τις δυνάμεις αναπτυγμένες και για την άλλη να λέμε δεν πειράζει.