Τα Μνημόσυνα

Σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τῶν ᾿Αποστολικών Διαταγῶν οἱ῞Αγιοι Απόστολοι καθιέρωσαν ὡς Μνημόσυνα, τα τρίτα, τὰ ἔνατα, τά τεσσαρακοστά καί τά ἐνιαύσια.

* Τα τριήμερα μνημόσυνα, πού κάνουμε μετά το θάνατο τοῦ προσφιλοῦς μας, τελοῦνται κατά τον τύπο τῆς ῾Αγίας Τριάδος καί ὡς εἰκόνος τῆς τριημέρου ταφῆς καί ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. Αὐτόν παρακαλοῦμε νὰ ἀναπαύσει τόν κοιμηθέντα μετά τῶν δικαίων.

* Τὰ ἐννιάμερα τελοῦνται ἐπειδή στίς ἐννέα ἡμέρες ἀρχίζει να διαλύεται ὁ κοιμηθείς «εἰς τὰ ἐξ ὧν συνετέθη» καί παρακαλοῦμε τόν Θεό νά τόν συγκαταριθμήσει μετά τῶν ἐννέα ἀΰλων ᾿Αγγελικῶν Ταγμάτων.

* Τα σαραντάμερα ή τεσσαρακονθήμερα τελοῦνται ἐπειδή τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα λαμβάνεται ἡ ἀπόφαση για τον κοιμηθέντα καί ἀπέρχεται, ὅπου κρίνει ὁ φιλάνθρωπος Θεός, ἐκ δεξιῶν, ἢ ἐξ ἀριστερῶν, ἀνάλογα μέ τή ζωή καί τὰ ἔργα του, καί παραμένει ἐκεῖ μέχρι τήν ἡμέρα τῆς τελικῆς κρίσεως. Μέ αὐτά παρακαλοῦμε τόν Θεό νά καθα- ρίσει την ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί νά τήν κρίνει ἐπιεικῶς.

*Το ἐτήσιο μνημόσυνο τελεῖται, διότι ἐκείνη τήν ἡμέρα γίνεται ἡ ἐν Χριστῷ γέννηση, τελείωση καί εἴσοδος στήν ἀληθινή ζωή.

*Ο΄ Αγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος μνημονεύει τό ἐτήσιο μνημόσυνο πού ἔκανε στόν ἀδελφό του Καισάριο. *Τέλος, γιά νά συνειδητοποιήσουμε τὴν ἀξία τῶν μνημοσύνων, ἄς ὑπογραμμίσουμε ὅτι ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει ὅτι αὐτές οἱ ἱερές τελετές ἀπαντῶνται ἀπό πολύ παλαιά καί εἶναι καθορισμένες ἀπό τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον, διά τῶν ᾿Αγίων Αποστόλων.

Ὠφελοῦν τὰ Μνημόσυνα;

Μεγάλη ὠφέλεια ἀποκομίζουν οἱ ψυχές ἀπὸ τὰ Μvnμόσυνα.

* Η προσευχή μας, σε συνδυασμό με τη θεία Λειτουργία, ἔχει πολύ μεγάλη δύναμη. Το εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος. «Εν πάση ἀληθείᾳ σᾶς βεβαιώ ὅτι ἐὰν δύο ἀπὸ σᾶς συμφωνήσουν ἐπὶ τῆς γῆς γιὰ κάθε πράγμα, ποὺ θὰ ζητήσουν στην προσευχή τους, θα πραγματοποιηθεί σ’ αὐτοὺς ἀπό τόν Πατέρα μου, πού εἶναι στους οὐρανούς» (Ματ. 18, 19).

*Ο΄ Άγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων μᾶς βεβαιώνει: «Πιστεύουμε ότι παρέχεται μεγάλη ὠφέλεια στις ψυχές για τίς ὁποῖες γίνεται ή δέηση…..

* Ο Ιερός Χρυσόστομος ἐπαναλαμβάνει την ἴδια ἀλή θεια: «Δεν γίνονται ἄσκοπα οἱ προσφορές γι’ αὐτοὺς που πέθαναν, οὔτε οἱ ἱκεσίες, οὔτε οἱ ἐλεημοσύνες όλα αὐτὰ τὸ Πνεῦμα τα διέταξε, θέλοντας να ὠφελούμαστε ἐμεῖς μεταξύ μας. Διότι πρόσεχε. Ωφελείται ἐκεῖνος με τη βοήθειά σου, ὠφελεῖσαι σὺ ἐξαιτίας ἐκείνου περι φρόνησες τα χρήματα, ἀφοῦ ἀποφάσισες νὰ ἐπιτελέσεις κάτι το σπουδαίο και σύ ἔγινες αἴτιος τῆς σωτηρίας αὐτοῦ, καὶ ἐκεῖνος για σένα ἔγινε αἴτιος ἔλεημοσύνης.

«Νὰ μὴν ἀμφιβάλλεις ὅτι θὰ ἀποκομίσεις κάποια ὠφέλεια. Δὲν ἀναφωνεῖ ἄσκοπα ὁ διάκονος ὑπέρ ἐκείνων πού ἔχουν κοιμηθεῖ ἐν Χριστῷ, καὶ ὑπέρ ἐκείνων που κάνουν το μνημόσυνο γι’ αὐτούς»- δέν εἶναι ὁ διάκονος ἐκεῖνος ποὺ ἀναφωνεῖ αὐτά, ἀλλά το Πνεύμα το «Αγιο αὐτό δὲ ἐγώ το λέγω χάρισμα. Τι λέγεις. Στα χέρια του εἶναι ἡ θυσία και όλα βρίσκονται ἐνώπιόν του τακτοποιημένα παρευρίσκονται ἄγγελοι, ἀρχάγγελοι, παρευρίσκεται ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ· μέ τόση φρίκη στέκονται ὅλοι· παραστέκονται ἐκεῖνοι ψάλλοντας, ἐνῶ ὅλοι σιγοῦν, καί νομίζεις ὅτι τυχαῖα γίνονται ὅλα τά τελούμε. να; Λοιπόν καί τά ἄλλα γίνονται τυχαῖα, καί τὰ ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τὰ ὑπέρ τῶν ἱερέων προσφερόμενα, καί τὰ ὑπέρ τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας; Μακριά μιά τέτοια σκέψη, ἀλλά ὅλα γίνονται μέ πίστη (Πράξ. 9, 26-43)».

* Ὁ῞Αγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός λέει: «῎Αν ἀγαπᾶς τὸν ἀποθαμένον σου, κάμε ὅ,τι ἠμπορέσης διά τήν ψυχήν του, σαρανταλείτουργα, μνημόσυνα, λειτουργίες, κερί, λιβάνι, λάδι, νηστείες, προσευχές, ἐλεημοσύνες. Βάνει ὁ Θεός τήν εὐσπλαγχνίαν Του καί τόν σώνει τόν ἀποθαμένον σας καί τόν βάνει εἰς τόν Παράδεισον ή εἶνε έλαφροτέρα ή κόλασίς του». Βλέπουμε ὅτι ὁ ῞Αγιος τονίζει κάτι πολύ σημαντικό. Ὅτι ἀκόμη καί οἱ κολασμένοι μποροῦν νὰ ὠφεληθοῦν. Γίνεται ἐλαφρότερη ἡ κόλασή τους.

* Τό βεβαιώνει αὐτό καί ὁ ῞Αγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος. Βρήκε, λέει, κάποτε στήν ἔρημο ἕνα κρανίο. Τό ρώτησε σε ποιόν ἀνήκει καί ἐκεῖνο τοῦ ἀπάντησε ὅτι ἦταν ἀρχιερεύς τῶν εἰδώλων καί ὅτι βρίσκεται στην κολαση. Τοῦ εἶπε ἀκόμη τό κρανίο: Εσύ εἶσαι ὁ Μακάριος ὁ πνευματοφόρος καί «οἴαν ὥραν σπλαγχνισθῇς τούς ἐν τῇ κολάσει, καί εὔχῃ ὑπέρ αὐτῶν, παραμυθοῦνται ὀλίγον». Δηλ. ὅποια ὥρα εὐσπλαγχνισθεῖς τούς κολασμένους καί προσεύχεσαι γι’ αὐτούς, ἀνακουφίζονται λίγο.

Οἱ δικές μας ὠφέλειες ἀπό τά Μνημόσυνα

Εἶναι πολλές καί ἀξιοσημείωτες·

* παίρνουμε δύναμη στόν καιρό τῆς θλίψεως·

* προβληματιζόμαστε γιά τό θάνατο

* ἐκδηλώνουμε ἀνάλογα αἰσθήματα τιμῆς καί συμπάθειας

* ἐμβαθύνουμε στο πασχάλιο μυστήριο, στή σωτήρια, δηλαδή, διάβαση πρός τήν αἰώνια ζωή, πού πήγασε ἀπό το κενό τοῦ Κυρίου μνημεῖο·

* νικοῦμε τίς ἔμμονες ιδέες, τίς φοβίες, τήν ἀπελπισία καί τήν ὑπερβολική λύπη·

* παίρνουμε θάρρος, γιά νά συνεχίσουμε τόν ἀνηφορικό ἀγώνα τῆς ζωῆς·

* ἀποκτοῦμε μνήμη θανάτου·

· ἐντυπώνεται μέσα μας ἡ ἐλπίδα τῆς αἰωνίου ζωῆς·

* οἱ κεκοιμημένοι προσεύχονται γιὰ μᾶς, ἄν ἔχουν βρεῖ παρρησία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ·

* γεννιέται μέσα μας τὸ αἴσθημα τῆς παροδικότητος καί τῆς ματαιότητος.

* Οἱ κεκοιμημένοι μᾶς ἐνθυμοῦνται καί διατηροῦν ἐπαφή μαζί μας, καθώς κι ἐμεῖς μὲ αὐτούς, ἐπειδή καί οἱ ψυχές ἐξακολουθοῦν νὰ ἀνήκουν στο ἴδιο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία. «Πείθομαι τὰς τῶν ἁγίων ψυχάς τῶν ἡμετέρων αἰσθάνεσθαι» (΄Αγ. Γρηγ. Θεολόγος).

* Το βασικώτερο ἀπ’ ὅλα, μποροῦμε νὰ ἐξομολογηθοῦμε καί νά κοινωνήσουμε τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, πού ἀποτελεῖ γιὰ ὅλους μας φάρμακο άθανασίας ἀφοῦ κοινωνοῦμε γιά τόν ἑαυτό μας καί ὄχι γιά τούς κεκοιμημένους.

Μέ ταπείνωση

Πάντως εἶναι σημαντικό να σημειώσουμε σ’ αὐτό τό σημεῖο ὅτι ἕνα Μνημόσυνο πού δέν θά γίνει σωστά μπορεῖ νὰ βλάψει την ψυχή τοῦ κεκοιμημένου, ἀντί νά τήν ὠφελήσει.

*῾Ο ῞Αγιος Εφραίμ ὁ Σύρος παρήγγειλε μέ τή Διαθήκη του στούς Χριστιανούς να προσέξουν κατά τὴν ἡμέρα τοῦ Μνημοσύνου που θὰ τοῦ κάνουν, νὰ μὴν τὸν ἐπιβαρύνουν με τυχόν ἀπροσεξίες καί ἁμαρτίες τους. Φοβόταν ὅτι ὁ Θεὸς θὰ τοῦ ἔλεγε: «Ἐσύ, Ἐφραίμ, φταίς για ὅλα αὐτά, διότι ἐσύ μάζεψες τέτοιους ἀσελγεῖς στο μνημόσυνό σου». Φοβερός ὁ λόγος! Ταπεινά ἑπομένως να κάνουμε τα Μνημόσυνα, χωρίς πολυτέλειες καὶ ἐπιδείξεις, ἀλλά με θερμή προσευχή, μέ ἐξομολόγηση, με θεία Κοινωνία, μὲ εὐλάβεια, καί μέ ἐλεημοσύνες για την ψυχὴ τοῦ κεκοιμημένου.

** Ας μην ξεχνούμε τα λόγια τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου: «Τα δάκρυα γιά τούς νεκρούς ἐξατμίζονται, τα λουλούδια μαραίνονται, ἀλλά ή προσευχή ἀνεβαίνει ὡς τὸν θρόνο τοῦ Θεοῦ».

***

Θαυμαστό περιστατικό!

Ο Άγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ διηγείται: «Εκοιμήθη σαν δύο μοναχές πού εἶχαν χρηματίσει και Ἡγουμένες. Ο Κύριος μοῦ ἀποκάλυψε ὅτι οἱ ψυχές τους περνώντας μέσα ἀπὸ τὰ ἐναέρια τελώνια, δυσκολεύτηκαν. Τρία ήμερόνυκτα προσευχόμουν ὁ ταπεινός καί ἱκέτευα την Παναγία για τη σωτηρία τους. Ἡ ἀγαθότης τοῦ Κυρίου, δι’ εὐχῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τελικά τίς ἐλέησε. Πέρασαν τὰ ἐναέρια τελώνια καί ἔλαβαν τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν» (Αρχ. Τιμοθέου, «Ὅσιος Σεραφείμ, σελ. 232).

Σκέψου! Ἐνῶ ὁ Θεός μποροῦσε μόνος Του να τις σώσει, τὸ ἀπεκάλυψε στον Όσιο γιά νά ἀκουστοῦν οἱ ἀνθρώπινες προσευχές ἐπί τρία ἡμερόνυκτα! Φαντάσου πόσο πρέπει να προσευχόμαστε και πόση καθαρότητα βίου πρέπει νὰ ἔχουμε γιὰ ν’ ἀκούγονται οἱ προσευχές μας!

Από το βιβλίο του Αρχιμ. Παύλου Κ. Ντανά Ιεροκήρυκος «Μηνύματα παρηγοριάς στους πενθούντες» , κεφ. 17. Τα Μνημόσυνα, σελ. 158-163