Την φράση «Φτου σου να μη μου βασκαθείς!», δεν νομίζω να υπάρχει Έλληνας που να μην την έχει ακούσει και περισσότερο όσοι έχουν μεγαλώσει σε χωριά. Πολλοί συνηθίζουν να φτύνουν κάποιο άνθρωπο ή κάποιο αντικείμενο για να μη πιάσει το μάτι από το θαυμασμό τους προς αυτά.

Πρόκειται όμως για μία συνήθεια δαιμονική που έχει τις ρίζες της στον αρχαίο κόσμο και σχετίζεται με τη μαγεία και θεωρείται ως και σήμερα το φτύσιμο αποτρεπτικό της βασκανίας ή αλλιώς του ματιάσματος ή αλλιώς κακό μάτι.

Από τα αρχαιότατα χρόνια οι άνθρωποι ζητούσαν διάφορα μέσα για την εξουδετέρωση της ενέργειας της βασκανίας. Στους Έλληνες αναφέρονται: βασκάνια, προβασκάνια, αποτρόπαια, φυλακτήρια, εγκόλπια, περιάμματα, περίαπτα, τελέσματα, στους Λατίνους amuletum, στους Γάλλους amulette, talisman, fétiche, στους Ιταλούς ligature, alligatura. Γενικά τα φυλακτήρια ήταν είτε χειρονομίες, σύμβολα, χρήση λίθων, μετάλλων, φυτών και ζώων. Από τις χειρονομίες για την αποτροπή του βασκάνου αναφέρουμε το φτύσιμο, γνωστό και στους αρχαίους Έλληνες αλλά και μέχρι σήμερα: «Ως μη βασκανθώ τρις εις εμόν έπτυσα κόλπον» (Θεοκρίτου Ειδύλλια 6, 14), «Φτύσε τον κόρφο σου». Επίσης η μούντζα ή φασκέλωμα, η fica των Ιταλών, η έκταση δηλαδή του δείκτη και του μικρού δακτύλου. Οι χειρονομίες συνοδευόταν κάποτε και με φράσεις όπως: «Εις την κεφαλήν σοι» (Πλατ. Ευθ. 6, 283), «Και συ», «Έρρε», «Προσκυνώ Αδράστειαν».

Το «Χέρι της Φατιμά» όπως το αποκαλούν οι μουσουλμάνοι, ή το «Χέρι της Μύριαμ» όπως το αποκαλούν οι Εβραίοι, φυλαχτό κατά της βασκανίας. (ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)

Επιπλέον εκτός από δαιμονική συνήθεια το φτύσιμο είναι βλασφημία κατά του Θεού διότι όταν φτύνουμε κάποιον στην ουσία φτύνουμε την εικόνα του Θεού που εμπεριέχεται σε κάθε συνάνθρωπό μας. Το φτύσιμο πού χρησιμοποιείται από την Εκκλησία στην ακολουθία της Κατηχήσεως (πριν το βάπτισμα) έχει διαφορετική έννοια. Εδώ εμπτύεται ο διάβολος από τον ευτρεπιζόμενο προς το άγιο βάπτισμα κατηχούμενο. Ο «εμπτυσμός» εδώ συμβολίζει την αποταγή από τα έργα του διαβόλου και την σύνταξη με τον Χριστό.

Στο βιβλίο «Ορθοδοξία και λαϊκές δοξασίες» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα , Αθήνα 1997) του Ι.Μ. ΧΑΤΖΗΦΩΤΗ αναφέρει σχετικώς :

«Φτύσ’ το νά μήν τό ματιάσεις»

Mιά πολύ άσχημη συνήθεια πού ἔχουν μερικοί καί ἡ προέλευσή της εἶναι εἰδωλολατρική, ἀλλά καί κατεβάζει το πολιτιστικό μας ἐπίπεδο, εἶναι τὸ φτύσιμο πού κάνουν, ὅταν δοῦν κάτι τό ὄμορφο, ἕνα ὑγιές μωρό κ.λπ. Συχνά · ἀκούγεται ἡ φράση «φτύσ’ το νά μήν το ματιάσεις», «φτύνω στον κόρφο μου» κ.λπ. Τί νόημα ἔχει ἡ ἀνόητη αυτή πράξη ἐξηγεῖ ὁ Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός:

«Κάθε τι το καλό καί ὡραῖο τό φθονοῦν τὰ πονηρά πνεύ ματα καί τό βασκαίνουν. Γι’ αὐτό καί «μισόκαλος» καλεῖται ὁ σατανάς ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ο λαός, λοιπόν, γιά νά μή βασκαίνεται κάτι τὸ ὡραῖο, προσπαθεῖ νὰ τὸ ἀσχημίσει. Καί σάν πρόχειρο, κατάλληλο μέσον ἀσχημίας θεωρεῖται τὸ φτύσιμο».

Μάλιστα μεταξύ ὁμογενῶν συνέβη κάποτε σε πάρκο τῆς Βοστώνης τὸ ἑξῆς περιστατικό (ἀφήγηση Πρωτ. Στ. ᾿Αβραμίδη): Μιά μητέρα εἶχε βγάλει το μωρό της περίπατο καί κάθησε κάποια στιγμή σε ἕνα πάγκο, ὅπου καθόταν καί μιά ᾿Αμερικανίδα, ὁπότε ἐμφανίστηκε μιά ἄλλη Ελληνίδα γνωστή της, πού μόλις εἶδε τὸ μωρό τό ἔφτυσε «γιά νά μήν το βασκάνει» μέ ἀποτέλεσμα τὰ σάλια νὰ πᾶνε στο πρόσωπό του. Βλέποντας τὴν ἐκδήλωση αὐτή, ἡ ᾿Αμερικανίδα ἐξανέστη καί διαμαρτυρήθηκε. Τότε τῆς ἐξήγησαν γιὰ τὸ «φτύσιμο» καί ἄκουσαν ἀπό αὐτὴν τὴν ἑξῆς παρατήρηση γιά τήν κακή συνήθεια: «Εγώ γνώριζα ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἔδωσε στον κόσμο τόν πολιτισμό, δὲν ἤξερα ὅτι ἀπό ἐκεῖ βγῆκε καί τό φτύσιμο».